Voedselveilige afdichtingen: voorbeelden, normen en tips
Gebruik je geen voedselveilige O-ring of andere afdichting? Dan kan dit een gevaar opleveren voor de gezondheid van de mensen die jouw product kopen. In dit artikel bespreken we voordelen en normen en geven wij tips.
Kiezen voor de juiste O-ring bij voedingsmiddelen is enorm belangrijk. Gebruik je geen voedselveilige O-ring of andere afdichting? Dan is dat een gevaar voor de gezondheid van de mensen die jouw product kopen. Check dus welke afdichting past bij je toepassing en ontdek hoe je een voedselveilige O-ring kiest.
Afdichtingen en koppelingen in de voedingsmiddelenindustrie
O-ring volgens DIN11864
Een O-ring is makkelijk te maken in verschillende soorten en maten. Daarom is de O-ring breed toepasbaar en een relatief goedkoop product. Natuurlijk zijn er ook veel O-ringen voor specifieke toepassingen en industrieën, in verschillende soorten en prijsklassen. Koppelingen volgens DIN11864 zijn gespecifieerd voor gebruik van O-ringen en melkkoppelingsringen.
Melkkoppelingsring volgens DIN11864
De melkkoppelingsring is speciaal ontwikkeld voor het afdichten van schroefkoppelingen in de voedingsmiddelenindustrie volgens DIN11864. Zoals de naam al zegt, wordt deze veel toegepast in melkfabrieken maar ook voor vele andere voedingsmiddelen. De melkkoppelingsring is herkenbaar aan de D-vormige doorsnede.
Tri-clamp seal volgens DIN32676, ASME-BPE, BS4825, ISO1127, SMS3017
De tri-clamp koppeling met triclamp seals is de meest hygiënische uitvoering van een koppeling. Deze sluit naadloos aan op de groef van je afdichting en maakt de kans op bacterievorming in je toepassing minimaal. Vanwege de losse onderdelen is deze echter minder makkelijk in gebruik. Toepassing zie je vooral in de pharmaceutische industrie, maar ook in de voedingsindustrie.
Moet je het type leiding, afdichting en koppeling voor je toepassing nog bepalen? Dan hangt de keuze af van verschillende parameters van de toepassing, maar de tri-clamp is de meest hygiënische keuze voor de lange termijn.
Voedselveilige afdichting: waarop letten?
Voor de keuze van een voedselveilige O-ring of andere afdichting moet je een aantal zaken altijd naast elkaar leggen:
- Voedinsmiddel en tempratuur van het medium
- Type reiniging (SIP of CIP)
- Kans op vervuiling (migratie of loslaten van rubberdeeltjes)
- Aansluiting op groef tegen bacterievorming
Voedingsmiddel en temperatuur
Oliën, vetten, water, stoom, zuur: met welk type voedingsmiddel komt je afdichting in aanraking? En bij welke temperaturen? Een O-ring van NBR of EPDM is al bekend in de voedingsmiddelenindustrie. Maar er zijn meer opties. Een O-ring van silicone (VMQ), fluorsilicone (FVMQ) of een FKM O-ring (ook bekend als Viton) kan ook prima werken.
De gewenste hardheid voor voedselveilige O-ringen ligt meestal rond de 70-75 (Shore A). Hogere hardheid pas je alleen toe bij afdichtingen met hogere druk van media. Lagere hardheden kun je toepassen bij beperkte aandrukkracht. Of als kwetsbare constructiedelen een hogere aandrukkracht niet kunnen verdragen. Zoals constructiedelen van glas of plastic.
Type reiniging (SIP of CIP)
Een o-ring of andere afdichting moet niet alleen geschikt zijn voor een bepaald voedingsmiddel. De afdichting moet ook bestand zijn tegen reinigingsmiddelen. Je kiest een geschikte afdichting op basis van SIP- en/of CIP-reiniging:
- SIP = Steam In Place. Dit is een reiniging op basis van heet water en stoom. Deze reiniging pas je bijvoorbeeld toe als je verschillende soorten dranken produceert. Denk aan vruchtensappen, waarbij je eerst een lading jus d’orange produceert en daarna appelsap. Daartussen reinig je de leidingen op basis van SIP.
- CIP = Clean In Place. Hierbij reinig je eerst met zuur, daarna met loog. Bijvoorbeeld als je verschillende soorten voedingsmiddelen door dezelfde leidingen laat gaan. Denk aan sauzen, oliën en vetten. Tussen de productie van verschillende soorten middelen, reinig je de leidingen op basis van CIP.
Let op: Check welke regels er gelden voor wanneer en waarmee je de machine moet reinigen. Dit kan per type voedingsmiddel en toepassing verschillen.
Kans op vervuiling in productieproces
Bij voedingsmiddelen is hygiëne zeer belangrijk. Je wilt niet dat er tijdens de productie schadelijke stoffen vrijkomen en in het voedingsmiddel komen (migratie). Of dat door loslaten van rubberdeeltjes, stukjes O-ring in je producten komen. Vervuiling in het productieproces van voedingsmiddelen heeft ernstige gevolgen. Een zoekopdracht in Google op ‘terugroepactie stukjes rubber’ levert voldoende hits van situaties die je wilt voorkomen.
Je moet dus afwegen welke afdichting direct of indirect met het voedingsmiddel in aanraking komt. En wat de risico’s zijn. Zo kun je bijvoorbeeld kiezen voor een ‘metal detectable’ afdichting (zie ons overzicht hieronder van voedselveilige O-ringen).
Dit type afdichting bevat een klein beetje metaal, wat met sensoren goed te traceren is. En dat is onmisbaar als er per ongeluk een los stukje van het afdichtingsmateriaal tijdens de productie in een voedingsmiddel terecht komt. Je kunt dan sneller vervuiling opsporen, gevaar oplossen en nieuw risico uitsluiten.
Aansluiting op groef tegen bacterievorming
Of een O-ring of andere afdichting voedselveilig is, hangt ook af van de aansluiting op de groef. Is de aansluiting niet naadloos en steekt de afdichting aan de binnenkant iets uit? Of is de afdichting te smal, waardoor er een kleine inkeping ontstaat? Dan kunnen er media achterblijven, waardoor bacterievorming ontstaat. Met een naadloze aansluiting tussen afdichting en groef voorkom je dat er dode ruimte overblijft.
Normen: EC1935/2004, FDA en 3A
De belangrijkste normen voor voedselveilige materialen zijn onder andere vastgelegd in de Europese norm EC1935/2004 en de Amerikaanse norm FDA. O-ringen die aan deze normen voldoen, zijn bijvoorbeeld uitgebreid getest op extractie en migratie. Speciaal voor de zuivelindustrie is er de 3A-standaard.
Alle voedselveilige O-ringen van ERIKS voldoen aan de normen EC1935/2004 en FDA. De tri-clamp seal voldoet daarnaast aan richtlijnen van EHEDG, een Europese kennisorganisatie die staat voor hygiënisch ontwerpen. Zij zetten zich in voor wereldwijde standaardisatie van voedselveiligheid.
O-ringen die voldoen aan de normering voor voedselveiligheid, herken je aan deze logo’s op de verpakking.
Overzicht voedselveilige afdichtingen
In deze tabellen vind je de meest geschikte afdichtingen, het materiaal en bijbehorend compoundnummer.
De CIP- & SIP-adviezen zijn gegeneraliseerd. De geschiktheid hangt sterk af van concentraties en temperaturen. Als er geen extra aanduiding in de tabel staat, betekent het dat de compound in principe goed geschikt is voor dit type reiniging. Voor meer informatie over de geschiktheid voor CIP/SIP, neem contact op met één van onze specialisten.
O-ringen
Materiaal & compound
Kleur
Hardheid
Certificaten
Reiniging
Toepassing EU10/2011
Zwart
70
EC1935 (EU), FDA (US), 3A (US), LGV 817.02 (CH)
CIP, SIP
Waterig, alcoholen, zuren
Zwart
70
EC1935 (EU), FDA (US), 3A (US), GB (CN), LGV817.02 (CH), DM (IT), Arrêté (FR), Mercosur (Zuid-Amerika)
CIP, SIP
Waterig, alcoholen, zuren
Geel
70
EC1935 (EU), FDA (US), 3A (US), LGV 817.02 (CH)
CIP, SIP
Waterig, alcoholen, zuren, vetten
Zwart
70
EC1935 (EU), FDA (US), 3A (US), LGV 817.02 (CH)
CIP (gemiddeld), SIP (laag)
Waterig, alcoholen, zuren, vetten
Rood
70
EC1935 (EU), FDA (US), GB (CN)
CIP (gemiddeld), SIP (laag)
Waterig, alcoholen, zuren
Transparant
70
EC1935 (EU), FDA (US)
CIP (laag), SIP (laag)
Waterig, alcoholen, zuren
Melkkoppelingsringen
Materiaal & compound
Kleur
Hardheid
Certificaten
Reiniging
Toepassing EU10/2011
Zwart
70
EC1935 (EU), FDA (US), LGV 817.02 (CH)
CIP, SIP
Waterig, alcoholen, zuren
Blauw
70
EC1935 (EU), FDA (US), LGV 817.02 (CH)
CIP (laag), SIP (laag)
Waterig, alcoholen, zuren
Geel
70
EC1935 (EU), FDA (US), 3A (US), LGV 817.02 (CH)
CIP, SIP
Waterig, alcoholen, zuren, vetten
Groen
75
EC1935 (EU), FDA (US), LGV 817.02 (CH)
CIP (gemiddeld), SIP (laag)
Waterig, alcoholen, zuren, vetten
Rood
70
EC1935 (EU), FDA (US), GB (CN)
CIP (gemiddeld), SIP (gemiddeld)
Waterig, alcoholen, zuren
Blauw
70
EC1935 (EU), FDA (US)
CIP (gemiddeld), SIP (gemiddeld)
Waterig, alcoholen, zuren
Tri-clamp dichtingen
Materiaal & compound
Kleur
Hardheid
Certificaten
Reiniging
Toepassing EU10/2011
EPDM 559273 (zonder lip, met lip, mini)
Zwart
70
EC1935 (EU), FDA (US), 3A (US), LGV 817.02 (CH)
CIP, SIP
Waterig, alcoholen, zuren
Zwart
75
EC1935 (EU), FDA (US), LGV 817.02 (CH)
CIP (gemiddeld), SIP (laag)
Waterig, alcoholen, zuren, vetten
Transparant
70
EC1935 (EU), FDA (US)
CIP (gemiddeld), SIP (gemiddeld)
Waterig, alcoholen, zuren
Afdichtingen registreren en bijhouden
Heb je de juiste o-ring of andere afdichting voor je toepassing gekozen? Dan is het belangrijk dat je dit binnen je bedrijf registreert. Houd dus bij welke soort afdichting (materiaal en serienummer) gebruikt wordt. En op welke plek in de machine of toepassing.
Je weet dan ook precies wanneer je de afdichting moet vervangen. Zo voorkom je dat de voedselveiligheid in gevaar komt, bijvoorbeeld omdat je een voedselveilige O-ring vervangt voor een niet-voedselveilige variant. Of omdat je een o-ring veel langer gebruikt dan de beoogde levensduur.
Tip: maak voedselveiligheid standaard
Wil je zo min mogelijk risico en tegelijk zo min mogelijk administratief werk? Kies dan voor een voedsel-veilige afdichting voor elke koppeling van je machine(s), ook als die niet direct in contact komt met een voedingsmiddel.
Bij controle voorkom je dan discussie. Zit er op sommige plekken geen voedselveilige o-ring? Dan is het lastig om te bewijzen dat je op de belangrijke plekken juist wel een voedselveilige O-ring geplaatst hebt. Aan de kleur en vorm kun je namelijk niet zien of een O-ring of andere afdichting voedselveilig is.
Tip: opslag en verpakking zijn cruciaal
Voedselveiligheid eindigt niet zodra je een voedselveilige O-ring ontvangt. Wordt deze uit de verpakking gehaald en los opgeslagen? Dan trekt de afdichting vuil en stof aan en is deze niet langer voedselveilig. Sla een afdichting dus op in de originele verpakking. Let er verder op dat de O-ring in een donkere en droge omgeving wordt opgeslagen om uitdrogen van het rubber te voorkomen.
Gerelateerde artikelen
Wij helpen u graag verder
Know+How Hub
Blijf altijd op de hoogte met onze laatste blogs, nieuws en cases.
