ISO 22000: verbetert je voedselveiligheid

De voordelen van een voedselveiligheidscertificaat

Waarom wil je eigenlijk zo’n papiertje? Je bedrijfsnaam niet terugzien in een krantenkop kan een reden zijn, maar dat is waarschijnlijk niet helemaal de juiste. Een paar legitieme redenen: 

Voldoen aan de wetgeving

Voedselveiligheidscertificaten en wetgeving hebben grotendeels dezelfde basis. Arnold Spruijt, kwaliteitsmanager bij ERIKS, zegt: “Met een ISO 22000-certificaat heb je een solide basis om te voldoen aan de belangrijkste wetgeving, zoals de EC1935/2004.” 

Verbeteren van de interne processen

Een voedselveiligheidscertificaat draait niet om het papiertje. Het gaat erom hoe dit papiertje de processen van jouw organisatie verbetert. De manier waarop je aantoont te voldoen aan de eisen, dwingt je om kritisch naar je eigen processen te kijken en dit continu te blijven doen. 

Voedselveiligheid aantonen naar afnemers

Het werd eerder al genoemd; ook bij ERIKS ervaren we dat steeds meer van onze afnemers vragen naar garanties op het gebied van voedselveiligheid. Met een certificaat toon je aan dat dit niet alleen prioriteit heeft, maar ook goed geregeld en gecontroleerd wordt.  

Zelfs als je afnemers er niet om vragen, is een voedselveiligheidscertificaat een kans om jezelf te onderscheiden van de concurrentie.

Meer bewustwording bij werknemers

Een van de belangrijkste pijlers van de ISO is kennis van voedselveiligheid in alle lagen van het bedrijf. Niet alleen bij de mensen op de werkvloer, maar ook bij het managementteam.  

Ron Ruis introduceerde als HSEQ-manager de ISO 22000-norm bij ERIKS en hij merkte een duidelijk verandering: “Werknemers zijn zich meer bewust van voedselveiligheid en hoe ze dit zelf kunnen verbeteren. Dat zien we ook in de verbeterpunten, die worden met name door de mensen op de werkvloer aangedragen.”

Niet voor ISO 22000 kiezen 

Als de ISO 22000 dan zo goed past, waarom heeft niet ieder bedrijf dit certificaat? Ook daar zijn gegronde redenen voor: 

• Een ander certificaat past beter bij jouw afzetmarkt, of bij jouw bedrijf. Lever je bijvoorbeeld met name aan Britse detailhandel, dan ligt het BRC-certificaat meer voor de hand.
• Het bedrijf is er niet groot genoeg voor. Het implementeren, documenteren en verbeteren van processen om een certificaat te behalen en te behouden, vereist flink wat werk. Werk dat je er niet zomaar even naast kunt doen. 

Voor deze vier stappen bestaan verschillende aanpakken. ERIKS heeft ervoor gekozen om dit via het Failure Mode and Effect Analysis (FMEA) model te doen. FMEA is een veelgebruikt model om processen en risico’s in kaart te brengen.

Arnold Spruijt legt de voordelen uit: “Het is een goed ontwikkeld model dat alle aspecten meeneemt. Dit is niet alleen goed voor de risicobeheersing, we merken tijdens audits dat auditors door de FMEA veel vertrouwen hebben in de analyse.”

We leggen de vier stappen hieronder uit, aan de hand van het FMEA-model.

3. Beheersmaatregelen opstellen

Nu je weet welke risico’s het grootst zijn, kun je aan de slag met beheersmaatregelen. Ook deze is op te delen in twee categorieën:

• Preventie – Hoe voorkom je dat de fout daadwerkelijk plaatsvindt
• Detectie – Als de fout voorkomt, hoe signaleer je deze dan?

We pakken het voorbeeld van inkoop er weer bij. Een preventiemaatregel is hierbij het organiseren van een inkoopopleiding of -training. Als detectiemaatregel kun je denken aan 100% controle door een werkvoorbereider en productie. Zo komt verkeerd ingekocht materiaal niet in het productieproces terecht.

4. Verificatie en invoering van het plan

Als je de procesinventarisatie, risicoanalyse en het opstellen van beheersmaatregelen goed hebt gedaan, zou deze stap een spreekwoordelijk ‘eitje’ moeten zijn. Zorg ervoor dat je in iedere stap de betrokken medewerkers hebt gevraagd om input. Daarnaast moet je ze uiteraard geïnformeerd hebben over de stappen.

In eerste instantie zal het invoeren van een plan vooral draaien om het waar nodig aanpassen van processen, veel communiceren over de nieuwe standaard en het trainen van werknemers. Op de lange termijn draait het vooral om continu signaleren, documenteren en verbeteren.

Laatste stap naar een certificaat, de audit

Alle voorbereidingen zijn getroffen en de processen en risico’s zijn in kaart gebracht. De beheersmaatregelen zijn opgesteld, gevalideerd en ingevoerd. Maar dan is er nog een horde die je moet nemen: de audit. 

Hier geldt eigenlijk hetzelfde als bij de invoering van je plan. Als je onderweg alle stappen netjes hebt gevolgd, eventueel met hulp van externe specalisten, is de kans groot dat je er soepel doorheen komt.

Certificeringsaudit

Bij het verkrijgen van het ISO 22000-certificaat, en daarna eens per drie jaar, wordt er een uitgebreide certificeringsaudit gedaan. Deze audit kan meerdere dagen duren en loopt door alle relevante onderdelen van het certificaat.

Ron Ruis legt uit hoe een audit voorbereid wordt: “Je overlegt met de auditor(s) en zij stellen het dagprogramma op. Hierna kun je nog een verfijning aanbrengen en aangeven waarom bepaalde zaken wel of niet relevant zijn.” Aan de ene kant kan deze gezamenlijke afstelling een zwakke plek in de audit zijn, doordat een auditor bij een bepaald proces wordt weggehouden. Anderzijds kun je de audit ook inzetten om een aangepast proces te valideren, je sterke punten te checken, of advies te krijgen over een proces dat aangepast moet worden.

Ook hier geldt, wat er precies gecontroleerd wordt, is afhankelijk van het type bedrijf. Toch kun je erop rekenen dat een aantal elementen zeker terugkomt. “Buy-in van het management is ongelooflijk belangrijk, dus een audit bevat altijd interviews met directie en leidinggevenden. Daarnaast is traceability een terugkerend onderwerp. Je kunt erop rekenen dat je tijdens een audit een recall moet simuleren,” legt Arnold Spruijt uit.

Door de verschillende soorten bedrijven met een ISO 22000-norm, is ook iedere controle anders. Dat betekent niet dat auditors slechts naar de hoofdpunten kijken. Arnold Spruijt illustreert dit met een voorbeeld: “Als jij in je risicoanalyse niks over afval- en ongediertebestrijding hebt staan, maar wel open prullenbakken op de werkvloer hebt, dan ziet een auditor dat zeker.” Kortom, een auditor heeft zijn ogen niet in zijn achterzak zitten.

Bevindingen en aanbevelingen

Hoe goed je ook voorbereid bent, een auditor zal altijd verbeterpunten vinden. Deze punten kun je onderverdelen in drie categorieën:

• Major bevinding – Deze moet je binnen drie maanden oplossen.
• Minor bevinding – Deze moet je binnen twaalf maanden oplossen. Doe je dit niet, dan wordt het een major.
• Aanbevelingen – Dit zijn verbeterpunten die niet zwaar genoeg zijn om als bevinding aangemerkt te worden, maar wel aandacht verdienen.

Tussentijdse steekproeven

Naast de (her)certificering komt de auditor nog een keer per jaar langs voor een minder uitgebreide check. Je kunt dit zien als een kleinere versie van de certificeringsaudit. 

Hij checkt hier de hoofdlijnen (management, processen, traceerbaarheid), maar legt ook focus op de bevindingen uit de vorige audits. De tussentijdse steekproeven zijn altijd binnen een dag afgerond, inclusief het auditrapport.

Een investering die loont

Het invoeren en behouden van een ISO 22000-certificaat is geen klein klusje. Toch loont het in veel gevallen de moeite. Met een certificaat in de hand sta je sterker in het garanderen van voedselveiligheid. Daarnaast heb je een goede case naar je afnemers en ligt er een stevige basis om aan de wetgeving rondom voedselveiligheid te voldoen.